Guðbjörg Snót Jónsdóttir er ekki hamingjusöm í Morgunblaðinu í dag:

Þeir lesendur sem vita ekki hvað um ræðir þurfa ekki að örvænta, því gríðarlega heppilega nefnda vefsíðan Miðaldakirkja í Skálholti mun allt útskýra. Í stuttu máli vill hluti Þjóðkirkjunnar reisa eftirlíkingu af kirkju frá miðöldum í Skálholti. Kirkjan sem á að líkja eftir stóð víst þarna í raun og veru, en á síðu stuðningsmanna vekur athygli mína að skýrustu lýsingarnar á þeirri kirkju eru úr skáldsögu sem kom út árið 2003. Lesendur geta skemmt sér við að bera þær saman við hugmynd listamanns á sömu síðu um hvernig eftirlíkingin muni líta út.

Guðbjörg er lítið hrifin af þessari hugmynd og mun útlista mótrök sín við henni.

Nú veit ég ekkert um hvað meðlimum Þjóðkirkjunnar finnst um þessar framkvæmdir og því ekki hvort þeir séu almennt fylgjandi þeim eða ekki. Þar sem Þjóðkirkjan er ríkistengd mætti jafnvel færa rök fyrir að landsmönnum almennt komi þetta málefni við. Óháð því er merking Guðbjargar:

Fólkið er á móti framkvæmdunum, svo það á ekki að ráðast í þær.

Sem röksemdafærsla væri þetta allt í lagi, ef að Guðbjörg hefði sýnt fram á að fólkið (aftur, hvaða fólk nákvæmlega?) sé á móti framkvæmdunum. Hún gerir það ekki í pistli sínum heldur virðist gera ráð fyrir mótbárum fólksins.

Þessu bragði er mikið beitt í almennum umræðum. Þá álitur flutningsmaður að eitthvað málefni sé svo sjálfsagt eða viðurstyggilegt að allt sómakært fólk hljóti að vera sammála honum. Yfirleitt gleymist þó að sannreyna að fólk sé almennt sammála flutningsmanninum; og ef það er gert en ákveðinn hluti fólksins streytist á móti má alltaf endurskoða skilgreingu sómakærleika til að útiloka skemmdu eplin. (Hversu oft höfum við til dæmis heyrt að þeir einu sem gætu verið ósammála sammála stjórnmálamanni X séu vinstri-/hægrimenn?)

Guðbjörg heldur áfram og útlistar fleiri ástæður á móti miðaldakirkju. Helst hefur hún áhyggjur af plássleysi sem bygging hennar mun hafa í för með sér og ágangi ferðamanna:

Ég viðurkenni að skilja ekki fullkomlega hvernig bygging húss mun leiða til húsnæðisskorts, en hugsanlega hefur Guðbjörg hér áhyggjur af auknum ágangi í það gistihúsnæði sem er til staðar í Skálholti. Hvað sem því líður er rökvilla í hugleiðingu Guðbjargar, því það eina sem hún hefur í raun og veru á móti framkvæmdunum er að hún getur ekki ímyndað sér lausn á ákveðnum vandamálum og ályktar því að engin lausn sé til. Köllum þetta ímyndunarleysi og athugum að hún er einnig algeng rökvilla í almennri umræðu.

Næst leggur Guðbjörg í þrennu, því verk er hálfnað þegar hafið er:

Fyrst kirkja hér, svo kirkja þar, svo kirkjur alls staðar. Að ímynda sér að ein aðgerð hafi stigvaxandi afleiðingar sem endi með ósköpum er rennibrautarvillan, oft notuð einmitt til að stöðva breytingar eða framkvæmdir. Til dæmis getum við engan veginn leyft samkynhneigðum að giftast því innan skamms verða þá öll pör samkynhneigð og þá deyr mannfólkið út. (Athugið að villunni er venjulega beitt af aðeins meiri skynsemi en þetta. Ég tek einnig fram að ég veit ekkert og vil ekkert gefa í skyn um afstöðu Guðbjargar til giftinga samkynhneigðra.)

Aðrar mótbárur Guðbjargar má lesa hér að neðan, en engin þeirra er sérstaklega sannfærandi. Annars held ég að aðalástæðuna fyrir mótlæti hennar megi finna í þessum orðum:

Það kom nýlega fram í fréttum, hvað Kirkjuráð hefur verið að gera. Þeir ætla sér að ausa stórfé í þessa svokölluðu miðaldadómkirkju, og það á sama tíma og margar sóknir eru nærri gjaldþrota og geta vart sinnt því starfi, sem þær eiga að sinna, eins og kom fram í grein eftir sr. Gísla Jónasson, prófast, hér í blaðinu í sumar. Ég verð nú að segja, að heldur þykir mér þetta æðsta ráð kirkjunnar vera farið að líkjast þjóðníðingi Ibsens, þegar það böðlast svona áfram með þessa fáránlegu hugmynd Flugleiðafólks um þennan kumbalda þarna í Skálholti, hvað sem hver segir og þótt þeir hafi stærstan hluta kirkjunnar fólks á móti sér, líkt og þjóðníðingurinn hafði þjóðina á móti sér í leikritinu, og ansaði því í engu, sem hún sagði. Það er ekki gott að spá um endinn á þessum ósköpum, ef enginn lifandi maður getur komið vitinu fyrir þá þarna í Kirkjuráðinu.

Hvað kemur næst, getur maður líka farið að spyrja. Ég er alls ekkert hrifin af þessu brölti í Kirkjuráðinu, og botna ekkert í því að halda áfram með þetta með þessum hætti, sem það gerir, í andstöðu við fjöldann.

Á líka að segja manni það, að kirkjan geti ekki auglýst staðinn upp og trekkt upp aðsóknina að honum, án þess að fara að breyta rekstrinum að stærstum hluta, og gera þetta að einhverjum Edduhótelsstað? Ég er nú sannfærð um það, að Sigurbjörn biskup, frændi minn, hefði vel treyst sér til þess, og ég er hissa á biskupi Íslands að ljá máls á þessu ferlíki á Skálholtsstað og eyðileggja staðinn með því móti, og var nú að vonast til, að hún reyndi að standa vörð um staðinn eins og hann hefur verið byggður upp, og starfsemina þar, eins og hún hafði verið hugsuð, og skil ekkert í henni. Ég hélt nú, að ekki vantaði traffíkina á þessum stað, og þyrfti þess vegna ekki að gera hann að ferðamannastað, enda hefur mér skilist, að hann hafi verið það á margan hátt frá 1056.

Þegar ég dvaldist vikulangt í Skálholti sumarið 2004, þá fannst mér ekkert vanta upp á það, að fólk sækti staðinn eða vildi sækja hann heim. Þó að það sé nú ekki alltaf jafnmikil traffík alla daga, þá gerði það nú ekki mikið til, hélt ég. Ef fræðimenn vildu vera í næði þarna á staðnum til að skrifa eða stúdera fræðin sín, þá væri nú lítill friður til þess, ef þetta ætti að vera almennur ferðamannastaður. Hvernig ættu prestarnir líka að fara með fermingarbarnahópa í Skálholt, ef það ætti að reka skólann eins og venjulegt hótel við veginn? Þeir kæmust aldrei að, enda skilst mér nú, að Sigurbjörn biskup hafi aldrei ætlað skólanum að vera slíkt hótel við veginn, heldur reka hann sem skóla, minnug gamla lýðháskólans, sem þar var rekinn fyrir margt löngu og mætti alveg endurreisa þess vegna, ef hægt væri. Og hvað með kyrrðardagana? Þeir myndu alveg leggjast af, því að það fer engan veginn saman að hafa kyrrðardaga og túristarennerí á sama tímanum. Og hvernig ættu tónlistarmenn Sumartónleikanna að komast að þar til veru og æfinga, ef öll hús yrðu troðfull af ferðamönnum? Það sér náttúrlega hver viti borinn maður, að þetta gengur engan veginn upp.

Eins og margoft hefur verið klifað á í ræðu og riti, þá fékk kirkjan Skálholt til eignar og umsjónar fyrir réttum fimmtíu árum, og því á kirkjan ævinlega fyrsta rétt á notkun staðarins og staðarhúsa, og þannig ætti það að vera alla tíð. Það hefur enginn utanaðkomandi aðili leyfi til að bola því kirkjunar fólki, sem vill nýta staðinn fyrir kirkjulega starfsemi, í burtu á grundvelli annarra hugsjóna óskyldra, eins og ferðamannaiðnaðar. Það væri helber dónaskapur og yfirgangur í hæsta máta, sem engum má líðast. Kirkjuráðið verður að vera sér þess vel meðvitað, áður en það fer að hleypa einhverjum slíkum boðflennum að helgasta kirkjustað þjóðarinnar.

Mér finnst þetta svo fáránleg framganga af hálfu Kirkjuráðs, að ég veit ekki, hvað ég á að hugsa eða halda um þetta. Ég vona, að hávaðinn verði sem mestur, bæði í vígslubiskupi, skólaráði, Skálholtsfélagsstjórninni og öllum, sem láta sig málið varða. Þetta gengur ekki. Ég get heldur ekki séð, hvernig þetta timburferlíki getur verið í Skálholtslandi. Fyrst á að byrja á þessari vitleysu, á maður kannski von á að sjá allar kirkjurnar rísa þarna af grunni í viðkvæmu Skálholtslandinu: þetta ferlíki, og svo Ögmundarkirkju og Brynjólfskirkju? Til hvers, væri þá næsta spurning. Ég skil ekki tilganginn, og því verður að reyna að stöðva þessa vitleysu, áður en lengra verður haldið, því að þó að þetta kunni að líta vel út á teikniborðinu, þá yrði þetta ömurlegt í raun og myndi skyggja á heildarmynd staðarins, og þá fallegu kirkju, sem þar stendur.

Guðni rektor í MR var gjarn á að áminna okkur nemendur sína á ensku að nota heilann, þegar honum fannst við fara fram úr okkur að einhverju leyti eða gera einhverjar vitleysur. Ég held ég sendi þau orðin til Kirkjuráðs hér í lokin og bæti við: Notið heilann og látið nú skynsemina ráða. Þetta gengur ekki lengur.

Stefán Gunnar Sveinsson, höfundur Frá Kasakstan til Dýrafjarðar sem ég fjallaði um í gær, hafði samband við mig í dag.

Hann benti mér góðfúslega á að í pistli hans er utanríkisráðherra aldrei borinn saman við Steve Jobs, Henry Ford og Thomas Edison, og útskýrði frekar að markmið hans hafi verið að kalla eftir málefnalegum umræðum í stað hrópa um afsagnir á litlum sem engum forsendum. Ég gerði Stefáni því upp þessa skoðun sem ég gagnrýndi sem rökvillu. Það er klassískt dæmi um strámann af minni hálfu.

Ég biðst afsökunar og get aðeins borið fyrir mig að ég gerði þetta ekki viljandi. Ég held reyndar að fólk fremji rökvillur almennt ekki viljandi, heldur séu þær gildrur sem sé lygilega auðvelt að falla í.

Sem dásamlega lokakaldhæðni býð ég lesendum að lesa pistil Stefáns aftur, en eitt þemað í honum er að mistök séu mannleg.

Við ætlum að breyta aðeins frá hefðbundinni dagskrá í dag. Í staðinn fyrir að skoða texta og benda á rökvillur í honum ætlum við að lesa textann á aðeins hærra plani og meta röksemdafærslur í honum í heild sinni. Þetta er ekki alveg sami hluturinn; að finna rökvillu er eins og að finna tvo víra í húsi sem ekki eru tengdir saman og leiða engan rafstraum sín á milli en að skoða röksemdafærslu er að sjá að allt húsið hallar um 40 gráður til hægri. Til þess þarf yfirleitt meiri vinnu en bara til að finna rökvillu, það þarf að skoða heimildir og fréttir til að athuga staðreyndir, fyrir utan að inn í það blandast óhjákvæmilega tilfinningar manns á málinu sem um ræðir.

Til að allt sé hér ljóst ætlum við að tala um tillögur stjórnlagaráðs um nýja stjórnarskrá; ég er sammála þeim en viðfangsefni okkar í dag er það ekki.

Í gær svaraði Brynjar Nielsson, hæstaréttarlögmaður og alþingismaður, fyrirspurnum almennings um hvort hann teldi sig bundinn af niðurstöðu þjóðaratkvæðagreiðslu um tillögur að nýrri stjórnarskrá. Brynjar telur sig ekki bundinn af henni og útskýrir mál sitt.

Við skulum athuga ástæður Brynjars.

Rétt er að stjórnlagaráð var skipað af Alþingi. Að tillögur þess hafi borið keim af þáverandi pólitískum meirihluta þarf þó að rökstyðja á einhvern hátt. Í núverandi mynd er erfitt að lesa þessa setningu öðruvísi en að hún merki "ég er ósammála tillögunum," sem er svo sem gild persónuleg ástæða til að telja sig ekki bundinn af þeim en ekki rökfræðilega mikils virði.

Svo má nefna að það skiptir eiginlega ekki máli hvort tillögurnar báru keim einhverrar hugmyndafræði, því það var kosið um þær í þjóðaratkvæðagreiðslu. Ef tillögurnar hefðu verið í andstöðu við vilja almennings hefði hann hafnað þeim, sem er nákvæmlega það sem almenningur gerði við tillögu stjórnlagaráðs um stöðu þjóðkirkjunnar.

Rétt. Þetta er nákvæmlega það atriði sem gerir Brynjari kleift að neita að fara eftir niðurstöðum atkvæðagreiðslunnar, þó það dekki hann aðeins lagalega og pólitískt séð.

Ég hefði hér verið til í frekari rökstuðning á meintum vanköntum framkvæmdarinnar; ein og sér gegnir þessi fullyrðing þeim tilgangi að peppa upp það fólk sem er sammála Brynjari og verður að teljast ómerk.

Að fetta fingur út í þátttökuna er þó mælanlegt. Samkvæmt heimildum kjörstjórnar voru 236.903 manns á kjörskrá fyrir þessa atkvæðagreiðslu og 115.980 manns greiddu atkvæði; það er um 49% kjörsókn.

Til samanburðar var minnsta kjörsókn í sögu Íslands í síðustu Alþingiskostningum, þegar 81,4% fólks á kjörskrá mætti á kjörstað. Kjörsókn á höfuðborgarsvæðinu í síðustu sveitastjórnarkosninum hljóp svo á milli 66% og 93.7%. Í síðustu forsetakosningum var kjörsókn svo afar lítil miðað við áður, eða 69,2%.

Eins ósammála og ég er Brynjari eru staðreyndirnar hans megin hér. Kjörsókn var dræm.

Í sjálfu sér er ekkert að þessari skoðun, en varast verður að "sæmileg sátt" er gríðarlegt túlkunaratriði, svo þessari klausu má beita til að neita breytingum á stjórnarskrá út í lengstu lög. Hér þarf Brynjar að skilgreina hvað hann á við með sæmilegri sátt til að þessi klausa sé ekki geðþóttaatriði.

Tillögurnar voru vondar. Af hverju? Þær voru illa fram settar. Hvernig þá? Þar til Brynjar útskýrir það er þetta markleysa.

Ég er heldur ekki viss um að stjórnlagafræðingar séu sammála Brynjari hér. Þar til hann sýnir fram á það er þetta ófullnægjandi vísun í kennivald, sem er rökvilla.

Þessi setning er dæmi um algleymisvillu. Hér segir Brynjar: "Það er til einskis að samþykkja nýja stjórnarskrá því við myndum líka brjóta á ákvæðum hennar."

Berum þetta saman við: "Það er til einskis að nota sætisbelti því sumt fólk sem notar þau deyr samt í bílslysum." Þetta eru ekki rök gegn sætisbeltum því þeim er aðeins ætlað að draga úr dauðsföllum en ekki fyrirbyggja þau algjörlega. Algleymisvillan hér hafnar öllum lausnum sem leysa vandamálið ekki fullkomlega, og hafnar því öllum lausnum því fólk mun alltaf deyja í bílslysum.

Eins getur Brynjar hafnað öllum stjórnarskrárbreytingum með þeirri rökvillu að þær fyrirbyggi ekki að það verði brotið á þeim í framtíðinni. Hann getur hafnað öllum lausnum sem eru ekki fullkomnar, sem þýðir að hann hafnar öllum lausnum.

Hvað stendur þá eftir í rökum Brynjars þegar við fjarlægjum rökvillur og ónægilega rökstuddar fullyrðingar?

Brynjar hefur rétt til að fara ekki eftir tillögum stjórnlagaráðs. Einu rök hans fyrir að gera það ekki sem halda vatni (án frekari rökstuðnings af hans hálfu) eru að þátttakan hafi ekki verið nógu góð.

Þegar sú rök eru metin ber þó að muna að það var ósamhverfa í atkvæðagreiðslunni á sínum tíma. Ef maður var fylgjandi nýrri stjórnarskrá þurfti maður að mæta og kjósa um hana. Ef maður var á móti henni gat maður setið heima og þannig í raun sýnt skoðun sína óbeint. Það er ekki ljóst hversu mikið hlutfall þess fólks sem sat heima var á móti nýrri stjórnarskrá og hversu miklu þeirra var alveg sama; það er hversu margir hefðu sagt "nei" og hversu margir hefðu skilað auðu ef það hefði verið 100% kjörsókn.

Þetta er erfitt og flókið mál og því á ég erfitt með að skilja afdráttarlausan dóm Brynjars um að niðurstaðan sé ekki marktæk, sérstaklega þegar hann hvílir á tiltölulega veikum rökum. Að mínu mati þarf Brynjar að rökstyðja stöðu sína betur, að minnsta kosti ef að baki henni hvíla raunveruleg rök en ekki persónuleg eða pólitísk sannfæring.

Nýlega mistókst utanríkisráðherra vorum að bera fram nafn landsins Kasakstan við opinbert tilefni. Þetta er neyðarlegt mjög fyrir ráðherrann, sem hefur verið gagnrýndur fyrir reynsluleysi og vanþekkingu á viðfangsefni ráðuneyti síns: útlöndum. Stefán Gunnar Sveinsson tekur upp hanskann fyrir ráðherrann í Morgunblaðinu í dag:

Ráðherrann gerði mistök, so fucking what?

Mér finnst reyndar erfitt að vera ósammála Stefáni hér. Fólk mismælir sig. Punktur. (Þó sú staðhæfing Stefáns um að bera fram "Kasakstan" sé aðeins á færi tunguliprustu manna sé bull — prófaðu bara.)

Nei, ræða Stefáns verður áhugavert því hann finnur sig knúinn til að halda áfram og heimspekúlera um að maður hafi gert mistök:

Látum okkur nú sjá. Mér sýnist Stefán hér ýja að þessu: Ráðherra er í hópi þeirra manna sem gert hafa mistök. Í þeim hópi eru líka X, Y og Z. Þeir voru allir frábærir. Því er ráðherra frábær.

Önnur óformleg leið til að segja sama hlut er: "Sjáðu hvað ráðherra á flotta vini! Hann hlýtur þá að vera góður drengur."

Því miður er þetta rökvilla, sem við getum kallað félagsskapavillu. Hér er Venn-teikning sem útskýrir þesa villu:

<img src="http://upload.wikimedia.org/wikipedia/en/0/06/Venn-diagram-AB.svg" alt="" />

Í okkar tilfelli táknar A allt það fólk sem er frábært. Til að umræða okkar hafi innihald skulum við, eins og Stefán, gera ráð fyrir að Steve Jobs, Henry Ford og Thomas Edison hafi verið frábærir. Í hópi B er þá allt fólk sem hefur gert mistök. Þar eru vissulega Steve Jobs, Henry Ford og Thomas Edison, sem eru þá bæði í hópum A og B. Í hópi B er líka ráðherra vor. Því miður hefur Stefán ekki rökstutt að ráðherra sé frábær, svo við vitum ekki hvort hann sé utan við gula hringinn.

Ráðherra hefur gert mistök. Af því leiðir ekki að hann sé jafningi Henry Ford.

Frá Kakastan til Dýrafjarðar Stefán Gunnar Sveinsson

Barack Obama hefur heimsótt öll 58 ríki Bandaríkjanna. Dan Quayle sagði að framtíðin yrði betri á morgun og fólk átti það til að misvanmeta George W. Bush. Og látum nú vera í hvaða firði Jón Sigurðsson fæddist. Nú hefur utanríkisráðherrann okkar bæst í hóp stjórnmálamanna sem hafa talað illilega af sér enda ekki á allra færi að bera fram orðið Kasakstan. Og hvað um það?

Stjórnmálamenn og fjölmiðlafólk sker sig úr að því leyti að þegar það mismælir sig eða gerir meinlega villu er það oftar en ekki á almannafæri. Mistök sem annars yrðu gleymd um leið geta því lifað ansi lengi, ekki síst ef sífellt er vakin athygli á þeim. Og fólk er dæmt hart af þeim. Enginn er syndlaus þegar kemur að því að gera mistök, en samt eru allir tilbúnir að kasta ekki bara fyrsta steininum heldur einnig þeim næsta og þarnæsta. Sumum finnst sem það eigi að varða atvinnumissi, eins og þegar lítilsháttar þýðingarvilla varð að fyndinni en rangri frétt um Excel-skjöl og erlenda söngvara.

Vissulega eru mistök af þessu tagi oft mjög spaugileg og/eða vandræðaleg. Sjálfur hef ég oft og mörgum sinnum hlegið að slíkum ummælum. Ég hef líka margoft sjálfur talað illilega af mér og kasta því reglulega steinum úr grjóthúsi. Þess vegna kemur mér á óvart heiftin og dómharkan sem fólk getur sýnt í þessum efnum. Menn eru ekki sjálfkrafa vanhæfir til að gegna embættum þó að tungan vefjist um tönn eða ræðuskrifarinn sé ekki nógu vel að sér í sögu og landafræði.

Þetta verður þeim mun sérstæðara þegar haft er í huga að tilvitnanasöfn eru sneisafull af visku um það hversu gott sé að gera mistök, af þeim læri menn nú mest. Og þegar horft er yfir þann hóp sem hefur látið eitthvað flakka um mistökin verður ekki sagt annað en að kannski hafi hann eitthvað til síns máls, enda þar samankomnir flestir uppfinningamenn og frumkvöðlar sem sagan hefur að geyma, menn sem breyttu heiminum eins og Steve Jobs, Henry Ford og Edison. Þrátt fyrir það virðist sem speki hins seinheppna Hómers Simpsons falli gagnrýnendum best í geð, en hún er í lauslegri þýðingu: "Aldrei reyna, mistakast aldrei."

Hvaðan ætli þetta umburðarleysi gagnvart sárasaklausum mismælum og minniháttar mistökum komi? Er þetta hluti af þeirri óheillaþróun sem hefur sést hér eftir hrun að enginn virðist ábyrgur orða sinna og hægt er að láta allt flakka í heift sinni gagnvart öðru fólki? Er ekki kominn tími til að slaka aðeins á? Á móti kemur að kannski er upphlaupið nú meira vegna þess að gúrkutíð sumarsins virðist hafa teygt sig yfir á veturinn. Og kannski ættum við að þakka fyrir það að geta hlegið í ládeyðunni að mismælunum um "Kakastan" eftir alla þá býsnavetur sem hér hafa riðið yfir síðustu árin. Líklega orðuðu Rómverjarnir þetta best: Errare humanum est. Eða var það Romanes eunt domus?

Fallegasta orð íslenkrar tungu finnst mér vera "heimska". Það lýsir viðfangsefni sínu svo ótrúlega vel. Að vera heimskur er að hafa sleggjudóma um efni sem maður þekkir ekki og neita að fullnægja grunnforvitni sinni um heiminn. Besta leiðin til að verða svona er að halda sig heima hjá sér, trúa því sem manni er sagt og skoða heiminn ekki sjálfur. Því er þessu ástandi svo vel lýst með "heimsku"; fólk er heimskt því það hangir heima.

Undanfarið hef ég fylgst með hryllingi með umræðu um áætlanir íslenskra múslima að reisa mosku í Reykjavík. Sú umræða hefur einkennst af mikilli heimsku Íslendinga, þar sem menn ausa gífuryrðum yfir fólk sem þeir hafa aldrei hitt eða talað við á grundvelli trúar þess. Ásgeir Ægisson er höfundur nýjasta innleggsins í þessa flórmokun, sem birtist í Morgunblaðinu í dag. Pistill Ásgeirs birtist í heild hér fyrir neðan.

Ásgeir hefur mál sitt svo:

Hér brýtur Ásgeir þá allsherjarreglu sem hann vitnar til, því orð hans eru einmitt fallin til að ala á fordómum á íslamstrúarfólki. Hann heldur því uppi gildum fordómaleysis á sama tíma og hann fellir þau niður. Þetta er einfaldlega mótsögn; stundum kallað að misskilja sjálfan sig í daglegu tali.

Á mótsögn má allt byggja og Ásgeir heldur áfram:

Í þessari málsgrein fremur Ásgeir harkalega heildarskekkju. Almennt gengur þessi villa svona:

Hér segir Ásgeir í raun og veru: Sumir sem eru íslamstrúar eru hryðjuverkamenn, því eru allir íslamstrúar hryðjuverkamenn.

Þetta er svo rangt að það tekur því varla að neita því, en fyrst við erum hér er hægt að benda á að það eru til fjölmörg dæmi um hryðjuverkamenn sem eru kristnir eða gyðingstrúar en enginn heldur fram að allir kristnir eða gyðingar séu hryðjuverkamenn.

Ég verð að viðurkenna að ég hef lúmskt gaman af þessari næstu hugsun Ásgeirs:

Vill Ásgeir sem sagt fella úr gildi 125. grein almennra hegningarlaga númer 19/1940, sem gera kleift að lögsækja almenning fyrir guðlast? Þessum lögum hefur meðal annars verið beitt að frumkvæði þáverandi biskups Íslands til að rannsaka Spaugstofuna. Sami biskup fékk Sjónvarpið líka til að hætta við sýningu á "Síðasta freisting Krists" eftir Martin Scorsese. Í þessum tilvikum vóg kristin kirkja gróflega að tjáningafrelsi Íslendinga. Vill Ásgeir að jafnt falli yfir alla og að kristin félög verði gerð ólögleg um leið og íslömsk frændsystkini sín?

Ég gæti svo sem fundið meira að "röksemdafærslunum" í pistli Ásgeirs en þar sem hann er hér fyrir neðan ætla ég að leyfa lesendum að gera það sjálfir. Allur pistillinn er móðursjúk hatursræða þar sem staðreyndir um múslima eru afskræmdar og síðustu tíu ára tortryggni í garð allra sem öðruvísi eru er notuð til að espa fólk upp.

Allt sem ég gæti sagt gegn þessum pistli bliknar þó í samanburði við lokaorð hans. Mér er gjörsamlega fyrirmunað að skilja hvað ritstjórn Morgunblaðsins gekk til þegar hún ákvað að birta þetta sorp:

Grein Ásgeirs:

Eru moskur ólöglegar á Íslandi Ásgeir Ægisson

Þökk sé því fólki sem gaf okkur stjórnarskrána og samþykkti hana árið 1944. Þau hafa líkast til áttað sig á því að ekki er öll trú eins og að til er trú sem hvetur til níðingsverka og lögleiðir kúgun. Samkvæmt stjórnarskrá Íslands er trúfrelsi háð því að ekki sé kennt eða framið neitt sem er gagnstætt góðu siðferði eða allsherjarreglu eins og það er orðað. Gott siðferði hlýtur að teljast það að ekki megi hvetja til morða og manndrápa, að ekki megi safna fé til hryðjuverkastarfsemi, að ekki megi ala á fordómum og að ekki megi mismuna fólki eftir kyni, trú, skoðunum, kynhneigð o.s.frv., en allt þetta kenna trúartextar og lögmál íslams. Og sá boðskapur kemur fram í þeim hluta Kóransins sem telst nýjastur og hefur meira vægi en eldri textar sem oft virðast friðsamir við fyrstu sýn. Þeir sem ekki trúa fullyrðingum mínum ættu nú að taka sig til og lesa 9. kafla Kóransins. Fordómar og ofbeldisáróður sem þar kemur fram skýrir sig fullkomlega sjálfur og þarf ekki að leita nánari útskýringa eða túlkana eins og í öðrum hlutum þeirrar bókar. Fremstu hryðjuverkaleiðtogar múslima vitna enda stöðugt í þann kafla.

Framkvæmdavaldinu á Íslandi er skylt að rannsaka þá starfsemi og boðskap sem fram fer í trúfélögum múslima á Íslandi. Og þar dugar ekki að yfirheyra klerka og spyrja spurninga eða lesa velmeinandi orð á vefsíðum þeirra. Ófrávíkjanleg stefnuskrá íslams er Kóraninn og aðrir trúartextar sem fjalla um Múhameð. Blekkingar til framgangs íslam eru réttlætanlegar í trúartextum íslams. Fyrirmyndin er Múhameð sem beitti lygum og svikum til að komast að andstæðingum sínum og drepa þá. Í moskum á Vesturlöndum hefur starfsemin verið rannsökuð og fram hefur komið að mikill meirihluti klerka stundar ofbeldisáróður og róttæka innrætingu gegn gildum Vesturlandabúa. Yfirlýst markmið Bræðralags múslima er eyðing Vesturlanda og yfirtaka alls heimsins undir stjórn sharía, eins fáránlegt og það nú hljómar. Margir múslimaklerkar í Mið-Austurlöndum fara ekki leynt með þann boðskap. Slíkur boðskapur og starfsemi flokkast sem landráð samkvæmt íslenskum lögum. Eins og annars staðar á Vesturlöndum þurfa lögregluyfirvöld nú að leggja í stöðugt eftirlit með starfsemi moska á Íslandi og halda úti flokkum sem fá það erfiða hlutverk að lokka fram þá múslima sem leggja í jihad, en jihad er heilög skylda hvers múslima. Og allt á kostnað skattborgaranna. Samkvæmt ofangreindu eru íslömsk trúfélög brot á ákvæðum stjórnarskrárinnar og framkvæmdavaldinu er ekki heimilt að samþykkja og skrá félög múslima sem viðurkennd trúfélög og styðja þau með skattaívilnun og styrkjum. Stuðningur sveitarstjórna, eins og nú gerist í Reykjavík, við félagsskap með slíkan boðskap er að sjálfsögðu á móti góðu siðferði og allsherjarreglu. Að sjálfsögðu er ekki hægt að banna einstaklingum að aðhyllast sína trú eða sannfæringu (enda andstætt stjórnarskrá Íslands), en þannig félagsskapur verður einfaldlega að starfa utan skráðra félaga. Þó er heimilt að leysa upp slíkan félagsskap ef hann telst ólöglegur eða gerist brotlegur.

Atburðarásin í borgarstjórn Reykjavíkur er með ólíkindum. Borgarfulltrúar vilja refsa yfirvöldum í Rússlandi fyrir að setja lög um fræðsluefni til barna um samkynhneigð. Á sama tíma styðja þau félagsskap sem boðar hugmyndafræði þar sem samkynhneigðir skulu pyntaðir og drepnir. Moska verður tákn Reykjavíkur. Óvinatákn vestrænnar menningar og kristinna gilda sem hún byggir á. Vinstri menn fagna og sjálfstæðismenn samþykkja með þögninni. Bræðralag múslima og dótturfélög þeirra heyja nú áróðursstríð á Vesturlöndum. Hluti af þeirri baráttu felst í því að byggja moskur og koma þar inn klerkum. Frá 11. september 2001 hefur mikill fjöldi moska verið byggður á Vesturlöndum. Fjármagnið kemur frá Sádi-Arabíu og Bræðralagið útvegar klerka og fræðsluefni. Hlutverk klerkanna er að hafa áhrif á stjórnvöld og fjölmiðla á hverjum stað og stjórna umræðu og kennsluefni um íslam. Innræting barna múslima er einnig á þeirra könnu og börn múslima eru tekin í kórannám í moskum, oft frá 5 ára aldri. Félög múslima á Vesturlöndum hafa á síðustu árum gengið hart fram í að þagga niður í þeim sem segja sannleikann um íslam og Múhameð. Þar er öllum ráðum beitt. Hótanir, ofbeldi, morð, hryðjuverk og lögsóknir eru þar á meðal. Lögsóknir hafa farið fram með stuðningi arabískra auðmanna þar sem gagnrýnendur íslams eru ákærðir og lögsóttir fyrir brot á lögum um málfrelsi, trúfrelsi, kynþáttaníð eða guðlast. Búast má við slíkum árásum á einstaklinga á Íslandi ef íslam fær að dafna hér. Ég hvet þingmenn Íslendinga til að skoða leiðir og setja lög sem verja málfrelsi fólks á Íslandi á ótvíræðan hátt og að fella úr gildi lög sem setja trú og trúfélög ofar málfrelsi hver svo sem guðsmynd þeirra kann að vera. Trú sem ekki þolir gagnrýni á ekki rétt á sér. Og við skulum átta okkur á því að íslam kemur ekki frá Guði. Íslam kemur frá villimönnum af eyðimörkum Arabíu. Frumstæð hugmyndafræði með frumstæð gildi: stríð, heiður og hefnd.

Viðar Guðjohnsen skrifar grein í Morgunblaðið í dag þar sem hann talar um samgöngur í Reykjavík. Þar sem ólíklegt er að allir lesendur hér séu áskrifendur að Morgunblaðinu og mér finnst ósanngjarnt að tala um hluti sem ekki allir geta lesið læt ég grein Viðars fylgja hér fyrir neðan.

Ég held við getum flest verið sammála upphafsorðum Viðars:

Umferðaþungi í Reykjavík er fáránlegur. Orsakir þessa eru margar en ég held að ein þeirra mikilvægari sé að Reykjavík er mjög strjálbyggð borg, byggð frekar eftir Amerísku módeli en Evrópsku. Reyndar er misvísandi að halda fram að borgir í hvorri heimsálfunni hafi verið byggðar með sérstakt módel í huga, því lega þeirra ákvarðast helst af hvort það hafi verið pláss til að byggja dreift eða ekki og hvort góðir samgöngumátar hafi verið til staðar þegar byggt var. Á Íslandi er pláss til að bygga og Reykjavík var að mestu reist eftir að bíllinn kom hingað, svo byggðin er strjál.

En hver er hugmynd Viðars til að létta á umferð í Reyjkavík?

Þessari hugmynd hefur ítrekað verið hampað af ýmsu fólki og á meðan við gætum fundið vankanta á henni (fleiri umferðamannvirki virðast fyrir mér taka á einkennum umferðarþungans en snerta ekki rætur hans) langar mig frekar að benda á að Viðar gefur okkur ekkert val: annað hvort reisum við gatnamót eða gerum ekkert. Ef við ætlum að vera fullkomlega sanngjörn verðum við að athuga að Viðar gefur okkur í raun val milli almennra framkvæmda eða einskis, en ljóst er að eina lausnin sem hann gefur okkur á umferðarvanda Reykjavíkur er að ráðast í byggingu fleiri umferðamannvirkja.

Þetta er einfaldlega ekki rétt - til að draga úr umferðarþunga mætti til dæmis byggja upp nothæft almenningssamgangnakerfi í Reykjavík - en mig grunar að Viðar sé ekki hrifinn af öðrum möguleikum og láti því sem þeir séu ekki til.

Mér sýnast þessi mistök Viðars vera valtvennuvilla, sem er nákvæmlega villan að stilla upp tveim möguleikum og segja að aðeins annar hvor þeirra standi til boða á meðan fleiri eru til staðar. Hér eru möguleikar Viðars annars vegar að reisa miðlæg gatnamót eða að sitja áfram föst í bílunum okkar og anda að okkur gufunum; miðlæg gatnamót eða dauði.

Ég held ég taki frekar strætó, þríbölvaður sem hann er.

Grein Viðars:

Skilvirkari samgöngur Viðar Guðjohnsen

Ekki þarf að skoða meira en eins dags mælingu á umferðarþunga í Reykjavík til þess að sannfærast um að skipulag samgangna í borginni sé ekki skilvirkt. Í upphafi vinnudags streymir umferðarþunginn inn í atvinnumiðju borgarinnar, miðbæinn, og aftur þaðan út þegar líða tekur á síðdegið. Að borgarbúar þurfi að sitja í umferðarteppu dag eftir dag er ekki bara tímaþjófnaður, sem hefur verulegan kostnað í för með sér, heldur valda umferðartafir aukinni mengun vegna þess að bíll sem fer bara fetið í umferðarteppu eyðir meira eldsneyti en ef um hefðbundinn akstur væri að ræða. Slík sóun á eldsneyti er engum til góðs.

Mikilvægustu framkvæmdirnar sem hægt er að fara út í til þess að auka skilvirkni umferðar í Reykjavík er Sundabrautin og fjölgun mislægra gatnamóta, koma þá gatnamót Kringlumýrarbrautar og Miklubrautar fyrst upp í hugann. Til að flýta fyrir Sundabrautinni mætti vel skoða hvort einhverjar útfærslur af einkaframkvæmd væru hentugt fyrirkomulag.

Skiljanlega súpa menn hveljur þegar þeir lesa um það fjármagn sem þarf til að reisa Sundabrautina og fjölga mislægum gatnamótum. Þó ber að halda því til haga að í öllum þeim ríkjum sem byggja á skilvirkum samgöngum hafa menn séð aukna hagkvæmni í slíkum fjárfestingum, ekki bara í aukinni hagræðingu heldur einnig í sparnaði óbeins kostnaðar, s.s. vegna tjóns á einstaklingum og eignum enda munu skilvirkar samgöngur fækka óþarfa umferðarslysum eins og rannsóknir hafa sýnt fram á. Ofangreind atriði eru mikilvæg, bæði vegna öryggis borgaranna sem og efnahagslega.

Samhliða þessum atriðum þarf að leggja aukna áherslu á atvinnuuppbyggingu í austurhluta borgarinnar. Með því má minnka þá umferð sem streymir í átt að miðbænum og stuðlar að fjölbreyttu lífi borgarbúa. Vel væri hægt að sjá fyrir sér blómlegt líf í austurhlutanum með aukinni verslun og fleiri kaffihúsum með breyttum áherslum í byggingarstíl öllum til hagsbóta.

Þá mætti skoða þá hugmynd að hvetja til aukinnar verslunar og þjónustu á ákveðnum svæðum með markvissum aðgerðum, t.d. með svæðisbundinni lækkun á fasteignagjöldum og öðrum opinberum gjöldum á þá sem taka slaginn.

Látum oss í dag byrja á ómálefnalegu niðurrakki.

Ég hata markaðsfólk. Ég hef óbeit á þessu innantóma feel-good pakki sem býr ekki til neitt og eyðir tíma sínum í að pússa TED sýningarnar, LinkedIn prófælana og Twitter fóðrið sitt. Að hlusta á orðræðu markaðsmanneskju er í besta falli eins og að borða kassa af kókosbollum; eftir á liggur maður á gólfinu, finnur kaldan svita og svima af insúlínsjokki, skelfur og ýlfrar og vonar að þetta taki allt enda bráðum.

Jæja. Þá er það frá.

Þóranna K. Jónsdóttir heldur fram að markaðsfólk sé ekki með horn og hala. Mig grunar að ég sé ekki sá eini sem hefur nett óþol fyrir markaðsfræði/fræðingum og að Þóranna hafi hitt talsvert af slíku fólki. Það hlýtur að vera leiðinlegt að finnast svo sótt að sér að maður neyðist til að skrifa grein til að réttlæta tilveru sína. Eins og Þóranna segir í upphafi:

Ef titillinn gerði það ekki ljóst er markmiðið hér því að rétta hlut markaðsfólks í samfélaginu. Hvernig rökstyðjum við mikilvægi þeirra?

Ég þakka Þórönnu fyrir okkar fyrstu vísun í kennivald.

Hér þarf ég nauðsynlega að rökstyðja mál mitt, því að vitna í orð sérfræðings er eitt og sér ekki rökvilla; samanber þegar fólk vitnar í Dawkins, Keynes eða de Beauvoir. Sem röktól byggist vísun í kennivald svona upp:

Nokkrir veikir hlekkir eru í þessum röksemdafærslum: Aðrir sérfræðingar geta verið sammála X almennt en ekki um A; í besta falli er niðurstaðan að góðar líkur séu á að A sé rétt; og þó X sé sérfræðingur gæti hann einfaldlega haft rangt fyrir sér eða haft hagsmuna að gæta í málinu og þannig verið óhæfur til að tjá sig um það.

Þetta er flókið mál. Til að benda á hversu flókið skulum við athuga þessa setningu, sem er bæði algeng viðbrögð fólks við vísunum til sérfræðinga og hrekur rök Þórönnu ekki:

"Peter Drucker var frumkvöðull í markaðsráðgjöf, svo það kemur ekki á óvart að hann hafi talið sérsvið sitt skipta miklu máli."

Þetta er einfaldlega ad hominem árás og því gagnslaust sem mótsvar við Þórönnu.

Í staðinn verðum við að horfa á þriðja lið kennivaldsvísunarinnar. Peter Drucker hefur sagt A og Peter Drucker er sérfræðingur um markaðsfræði. Ég tel samt ekki að Þóranna hafi rökstutt að aðrir sérsfræðingar um markaðsfræði séu sammála Drucker, hvorki almennt né um þetta tiltekna atriði. Þetta skiptir máli hér, þar sem smáatriði fræðilegrar markaðsfræði eru nægilega fjarlæg almennri vitneskju að Þórunni ber að fræða okkur um þau ef hún vill að röksemdafærsla hennar haldi vatni.

Ein og sér eru þessi mótmæli mín frekar bragðlaus sósa, en ofan á þau bætist undarlegur viðsnúningur Þórunnar í næstu málsgrein:

Því miður getum við ekki vitnað í Drucker sem kennivald þegar það hentar okkur og hundsað hann þegar það hentar okkur ekki. Að velja þær staðreyndir sem henta okkur og hundsa aðrar er rökvilla sem ber ekkert hentugt nafn á íslensku; ég sting upp á berjatínslu. Þetta er ótrúlega algeng og freistandi villa og leynist á bakvið nær allar persónulegar frásagnir sem eiga að rökstyða einhvern málstað, til dæmis þénar Malcolm Gladwell ágætan pening við að fremja þessa rökvillu ítrekað.

Ef Þóranna hefði aðeins vitnað í jákvæða hluta Drucker eða hinn neikvæða gæti ég ekki fett marga fingur í pistil hennar; ég sæti uppi með mótbárur um hugsanlega ófullnægjandi vísun í kennivald. En saman fella þessar tilvísanir málstað hennar.

Þóranna lýkur máli sínu á að segja að:

Að markaðsfólk vilji bæta ímynd sína er ágætt mál, en mikið yrði ég ánægður ef það gerði það án þess að stytta sér leið gegnum rökvillukviksyndið og draga okkur með í leiðinni

Hin daglega rökvilla er í boði Halldórs Halldórssonar (einnig þekktur sem Dóri DNA). Ég er ekki ósammála mörgu í pistli hans á vísi.is, en vegna dræmrar rökvilluveiði í dag verðum við að tala um það sem hægt er.

Eins og titillinn „Skoðanasamfélagið“ ber með sér fjallar pistillinn um umræðu á Íslandi. Sú hugmynd sem Halldór minnir á og ver er að ekki allar skoðanir séu jafngildar.

Við hittum reyndar eina birtingarmynd þessar hugmyndar (eða neitunar hennar, það er að allar skoðanir séu jafngildar) í brennivínsóði Guðmundar í gær. Röksemdafærslan þar var: Þeir segja A, ég veit ekkert um A, því er A rangt. Eina leiðin til að þetta gangi upp er að ganga út frá að allar skoðanir séu jafngildar, óháð hversu mikilli hugsun, visku eða staðreyndum þær séu byggðar á. Þetta getur ekki verið rétt: Í gamla daga voru kirkjan og Galileó ósammála um hvort jörðin snérist um sjálfa sig eða ekki; að annar aðilinn vissi ekkert um það og remdist við að vera sannfærður um sinn hlut breytti engu um að hann hafði rangt fyrir sér.

Í heildina stendur Halldór sig ágætlega við nærpredikun sína. Ég segi nærpredikun því það er ansi lítið um röksemdir þar. Stíllinn minnir mig frekar á reiðiræður Charlie Brooker (sem eru góð skemmtun en rökfræðilega ótryggar; samanber þessa tveggja mínútna löngu persónulegu árás) þar sem markmiðið er ekki að sannfæra andstæðinga sína heldur að benda þeim sem eru nú þegar sammála manni á hvað andstæðingarnir eru kjánalegir.

Og fyrst við tölum (innansviga) um persónulegar árásir getum við minnst á rökvillu dagsins:

Þessi rökvilla er svo vel upp alin að hún ber nafn á latínu: ad hominem. Á Íslandi er þessi villa þekkt undir fótboltalíkingu; við myndum þá segja að Halldór hafi farið í manninn (Gylfa) en ekki boltann. Ef ég væri illa upp alinn hefði ég gert ráð fyrir að lesendur þekktu þessa líkingu og byrjað þessa grein á einhverju eins og „Jæja, Halldór. Alltaf í boltanum?“ Blessunarlega gerði ég það ekki.

Þrátt fyrir að þessi villa sé mörg þúsund ára gömul hefur ákveðinn íslenskur stjórnmálamaður hefur eignað sér hana (og hlotið mikið lof aðdáenda sinna fyrir „ræðusnilld“) sem „smjörklípuaðferðina“. Aðferðin gengur út á að kalla andstæðinga sína, til dæmis, "afturhaldskommatitti" í staðinn fyrir að rökræða við þá, fylgjast með þeim froðufella af bræði og draga alla umræðu niður í sandkassann. (Ekki að andstæðingar þessa manns séu á hærra plani; ef færi gefst eru þeir fyllilega tilbúnir til að saka þá sem þeir eru ósammála um „skítlegt eðli“.)

En aftur að efninu. Gylfi Ægisson hefur fullyrt hitt og þetta um samkynhneigða. Að Gylfi Ægisson sé karlfauskur frá Vestmannaeyjum er í besta falli rót þessa fullyrðinga en segir eitt og sér ekkert um hvort þær séu réttar eða rangar. Því er ekki hægt að hrekja fullyrðingar Gylfa með að tala um persónu hans. Að reyna það heitir persónuárás; að fara í manninn en ekki boltann; eða ad hominum.

Þó Halldór fremji þessa villu bendir hann á ýmislegt áhugavert um almenna umræðu, eins og:

Sigtuð aðeins niður sýnist mér þessi málsgrein segja þetta: Við lifum á tímum þar sem allar hugsanir eru jafngildar, svo vinsælasta skoðunin hverju sinni vinnur, en vinsælasta skoðunin er ekki endilega góð, svo lýðræði er ekki gott. Ég væri mjög til í að lesa pistil þar sem Halldór veltir þessari hugsun betur fyrir sér og kryfur hana til mergjar. Þetta hlýtur að vera vel þekkt gagnrýni á lýðræði svo það ætti að vera hægt að finna margt áhugavert þar um. Fyrir utan náttúrlega hvað það yrði áhugavert að sjá hvað Halldór meinar þegar hann segir að fjöldanum skjátlist; meinar Halldór að hann sé ósammála fjöldanum, að sagan dæmi gjörðir fjöldans illa, eða eitthvað annað? Hver ákveður hvaða skoðanir fjöldans eru góðar?

Að lokum finnst mér ómögulegt að klára ekki á ítrun af lokaorðum Halldórs:

Kæri lesandi, þú ert að lesa skoðun manns á skoðun manns á skoðunum. Meta!

Guðmundur Andri Thorsson skrifar pistil á vísi.is í dag. Hann má lesa í heild sinni hér. Markmið þessa pistils er að sannfæra okkur, lesendur, um að á Vogi sé hin góða barátta gegn alkahólisma á Íslandi unnin. Athugum hvernig Guðmundi tekst til.

Guðmundur skiptir pistli sínum í þrjá hluta eins og klassískt er. Fyrsti hluti hans kynnir málefnið sem á að tala um, en ekki áður en hann gerir tilraun til að fanga athygli lesenda með skemmtilegri blöndu af íslenskum úrdrætti og innantómu hrósi:

Hér er á ferðinni sama rökvilla og felst í að sannfæra einhvern um sannindi með því að segja „Jafn gáfaður maður og þú hlýtur að sjá að A er rétt.“ Engin röksemdafærsla á sér stað. Guðmundur djassar þessa villu upp með því að snúa henni við; hann telur upp lista af hræðilegum eiginleikum Íslendinga áður en hann neitar þeim og skipar þannig sér og lesendum, sem eru væntanlega ósammála því að þeir séu asnar, í sama lið.

Að liðsöfnuðinum loknum kynnir Guðmundur efni pistilsins: Íslendingum hefur vel tekist að meðhöndla alkahólisma og kunningi hans vill að talað sé um hið góða starf sem unnið er á Vogi. Næstu tveim málgreinum er svo eytt í tilfinningatog þar sem engin rök eru viðruð en er væntanlega ætlað að tala á móti alkahólisma og fíkn almennt.

Ég viðurkenni að skilja ekki fullkomlega annan hluta pistilsins. Hann talar um frjálsan vilja, DNA, persónulega ábyrgð, Dani og hvað lífið sé erfitt. Hér eru nokkur brot:

Þeir^[tilvísun vantar]^ tala um A. Ég veit ekkert um A. Því er A rangt.

Þetta er ein vinsælasta rökvilla íslenskrar umræðu, alveg lengst uppi með ad hominem. Opinberir aðilar virðast aldrei þreytast á að henda henni upp við ólíklegustu tilefni, en vandamálið við þessa villu ætti öllum að vera ljóst.

Hér er einnig á ferðinni mjög vafasöm og blekkjandi delering: Guðmundur byrjar á alkahólistageni og telur upp stigvaxandi óvísindaleg gen úr ímyndunarafli sínu, væntanlega til að draga úr trúverðugleika hins fyrsta. Það á ekkert skylt við rökræðu.

Áhugasamir lesendur geta athugað afganginn af öðrum hluta pistilsins þar sem sjá má hina sívinsælu klisju „allt Dönum að kenna“ og hugleiðingar um frjálsan vilja. Þessum hluta lýkur á góðum strámanni:

Er það nú?

Í síðasta hluta pistilsins tæklar Guðmundur þennan strámann. Samkvæmt honum eru lífið og tilveran eru tvö ólík fyrirbæri á Íslandi; lífið er það sem er skemmtilegt og tilveran er dagleg rútína. Hann færir engar sönnur fyrir þessari sannfæringu okkar aðra en að stundum er talað um „lífið og tilveruna“. Að því loknu færir Guðmundur okkur niðurstöðu sína:

Tilveran er erfið. Því verður fólk alkahólistar. Vogar eru mikilvæg stofnun.

Að fólk verði alkahólistar því tilveran sé erfið er dæmi um rökvillu sem við getum kallað hina óflekkuðu orsök; fólk verður alkahólistar af ýmsum ástæðum og samblöndum af þeim, svo að segja að það sé einungis ein orsök fyrir alkahólisma er rangt.

Í síðustu fullyrðingu sinni segir Guðmundur að Vogar gegni hlutverki við að hjálpa fólki við að finna lífið í tilverunni, sem er eina orsök alkahólisma samkvæmt honum, en færir engin rök fyrir eða dæmi um hvernig Vogar gera það. Því verðum við að telja að hér framkvæmi Guðmundur hringavitleysu, þar sem niðurstaðan er gefin áður en rökræður fara fram. Vogar eru mikilvægir því Vogar eru mikilvægir.

Pistill Guðmundar var skrifaður af beiðni vinar síns og átti að útskýra það starf sem fer fram á Vogum og mikilvægi þess starfs. Af þeim rúmum 800 orðum sem pistillinn telur er engu þeirra varið til að segja okkur hvað gerist á Vogum. Það er erfitt að álykta annað en að pistill Guðmundar hafi misst marks.

Kæru vinir,

Mér er annt um rökfræði. Ekki bara þurru og akademísku tegund hennar, heldur hvernig henni er beitt í daglegu lífi. Ýmsir aðilar beita henni til að sannfæra okkur um að hitt og þetta sé rétt; henni er otað til í umræðum um flugvelli, spítala, fjármál, borgarskipulag, cha-cha-cha og allt.

Vandamálið er að þeir sem beita rökfræði á almennum vettvangi fara oft illa með hana. Þeir skera að sér, tvívinna hlutina og míga upp í vindinn. Hingað til hafa þessir aðilar, sem telja stjórnmálamenn, fjölmiðlafólk, heilsugúrua, trúarleiðtoga, Marsbúa og allt, að mestu komist upp með að limlesta þessa fegurstu arfleið forngrískrar menningar.

Ég og nokkrir hjálparálfar vonumst til að binda enda á þennan harmleik. Á hverjum virkum degi ætlum við að taka fyrir eina staðhæfingu, færslu eða frétt og benda á rökvillur í málflutningi hennar. Við munum styðja mál okkar með tilvísunum um nákvæmlega hvaða rökvilla er framin hverju sinni.

Til þessa þurfum við hjálp ykkar.

Ef þú lest frétt, yfirlýsingu, markaðsherferð, auglýsingu eða hvaða opinberu samskipti sem er þar sem leiðin milli A og B er ekki ljós, sendu okkur þá póst.

Ef þú vilt, eins og við, hefja umræðu á Íslandi upp á það stig að fólk tali um málefni en fari ekki endalaust í manninn, sendu okkur þá póst.

Ef þú sérð eitthvað, segðu þá eitthvað.

Sendu okkur póst á